|
Title
|
بررسي موضع شاعرانِ عارف در برابر نهادهاي حِسبت و قضاوت (با تكيه بر اشعار سنايي، عطار، مولوي و حافظ )
|
|
Type
|
Thesis
|
|
Keywords
|
Poetry, Sufism, Judgment Institution, Hesbat. (sity police) officers, Sanai, Attar, Rumi, Hafez
شعر، تصوف، نهاد قضاوت، نهاد حسبت، سنايي، عطار، مولوي و حافظ.
|
|
Abstract
|
«قضاوت» و «حسبت» همواره از مسائل مهم جامعۀ بشري بوده است. وظايفي كه امروزه بر عهدۀ سازمان هايي چون دادگستري، شهرداري، نيروي انتظامي، دواير مربوط به اصناف و نهادهاي امر به معروف و نهي از منكر است، در روزگار كهن بر عهدۀ دو نهاد قضاوت و حسبت بوده است. مطالعۀ پيرامون اين موضوع از عصر سنايي تا حافظ بيانگر اين است كه اين دو نهاد در طول زمان دچار آسيب ها و لغزش هايي بوده اند. هدف پژوهش حاضر، تبيين نگرش شاعراني چون سنايي، عطار، مولانا و حافظ نسبت به اين دو نهاد است. روش پژوهش، تحليلي_توصيفي و مبتني بر منابع كتابخانه اي است. اين تحقيق نشان مي دهد كه هر چهار شاعر به اهميت و ضرورت دو نهاد اذعان كرده اند، ولي در عين حال، كاستي ها و انحرافاتي كه متوجهِ كارگزاران آنان بوده، مغفول نمانده است. سنايي ضمن مدح هشت تن از قاضيان عصر خود، صفات اخلاقي مثبتي را كه قاضيان بايد به آن ها مزيّن بوده و نيز رذايل اخلاقي را كه بايد از آنان پرهيز كنند، برشمرده است. او بر عدالت گستري بيشترين تأكيد را داشته است. ظلم و ستم، رشوه خواري و تزوير قضات به ترتيب جزء پربسامدترين رذايل اخلاقي از ديدگاه سنايي است. عطار، ضمن ذكر برخي وظايف قضات، در مقايسه با سنايي، در انتقاد و اعتراض به تزوير و ظلم و ستمِ قاضيان، از صراحت بيان بيشتري برخوردار است. مولوي براي نهاد قضاوت و شخص قاضي اهميت بسيار بالايي قائل بوده و قاضي را نائب حق مي دانسته است. او نسبت به رشوه خواري، غرض ورزي و عدم صداقت شاهدان و گواهان انتقاد كرده و بر لزوم حضور شاهدان و گواهان بسيار تأكيد كرده است. حافظ شيرازي در موارد معدود، فضل و مناعت طبعِ قاضي را ستوده، ولي در بيشتر اشعار خود، رياكاري و تظاهر و نداشتن علم و سلب آسايش مردم از سوي قاضيان را مورد انتقاد قرار داده است. به طور كلّي، منفورترين شخصيت هاي دستگاهِ حسبت، «عوان» و «محتسب» هستند. مولوي نسبت به عوان و حافظ نسبت به محتسب بسيار و به دفعات ابراز بيزاري كرده و آن ها را نكوهيده اند. از ميان رذائل اخلاقي كارگزاران دستگاه حسبت، به ترتيب به ظلم وستم، تظاهر و رياكاري و شراب خواري با بسامد بالا پرداخته شده است. از بين اين چهار شاعر، حافظ تنها كسي است كه هيچ صفت اخلاقي مثبتي براي كارگزاران نهاد حسبت قائل نشده و همواره رياكاري آنان را نقد كرده است.
|
|
Researchers
|
Khadijeh Sheikhi (Student) , Naser Jaberi (Primary advisor) , Leila Rezaei (Advisor)
|