|
Abstract
|
آنچه ساختار اداري شاهنشاهي هخامنشي را از ديگر حكومت هاي باستاني متمايز مي سازد، تنوع بايگاني هاي اين دوره از نظر خط و زبان و گاهشماري است. در مركز شاهنشاهي از تقويم فارسي باستان و عيلامي، در ميانرودان و جزاير يهودي نشين از تقويم بابلي و در مصر تقويم مصري استفاده مي شد. سوال اصلي پژوهش حاضر اين است كه با توجه به اين واقعيت كه در مكاتبات ميان بايگاني هاي مختلف از يك شيو? گاهشماري استاندارد استفاده نشده است، هخامنشيان بر اساس چه سازوكاري اين گاهشماري ها را با يكديگر هماهنگ مي كردند؟ در اين مقاله براي پاسخ به اين پرسش، با تكيه بر اسناد و مدارك مكتوب و منتشر شده و با روش پژوهش توصيفي-تحليلي، ابتدا به معرفي شيوه هاي گاهشماري اين دوره برپاي? كتيبه هاي شاهي و بايگاني هاي به دست آمده از تخت جمشيد، ميانرودان و اسناد آرامي مصر و بلخ پرداخته و سپس چگونگي تطبيق آنها در اسناد اداري مورد بررسي قرار گرفته است. فرضي? اين پژوهش آن است كه هخامنشيان بدون آن كه بخش هاي مختلف شاهنشاهي را به استفاده از يك تقويم يكسان ملزم كنند، كوشيدند تا تقويم هاي مختلف را با يكديگر منطبق و هماهنگ سازند.
از آنجا كه تقويم فارسي باستان، عيلامي و بابلي داراي ساختار گاهشماري مشابه، قمري-شمسي بودند كه در آنها ماه ها قمري و طول سال شمسي محاسبه مي شد، براي آن كه سال نو در آغاز اعتدال بهاري واقع شود، لازم بود كه در فواصلي از سال، ماه كبيسه به تقويم بيفزايند. در ميانرودان و عيلام افزودن ماه كبيسه تا حد زيادي متأثر از عوامل سياسي بود. اما پژوهش پيش رو نشان مي دهد كه هخامنشيان براي كارآمدي نظام اداري قلمرو گسترد? خود، تقويم هاي محلي پيش گفته را ازطريق محاسبات رياضي و نجومي و افزودن ماه كبيسه كاملاً با هم هماهنگ كردند. بهترين شاهد اين ادعا اسناد اداري مصري در دور? مورد بحث هستند كه در آنها به منظور هماهنگي با ديوانسالاري شاهنشاهي، در كنار گاهشماري سنتي شمسي، تاريخگذاري قمري-شمسي نيز به كار رفته است.
|