حمیدرضا نوریزدان

زمینه: خشکسالی، با به مخاطره انداختن کشاورزی، امنیت غذایی جامعه را تهدید کرده و این موضوع همواره از بحران های مهم زیست محیطی ایران بوده است. ضرورت توجه به گیاهان زراعی کم آب بَر مانند سورگوم احساس می شود. هدف: دو هدف اصلی پروژه، مطالعه میزان و ساختار تنوع فنوتیپی و ژنتیکی ژرم پلاسم های سورگوم با استفاده از روش های آماری چندمتغیره و تکنیک های مولکولی و درک چگونگی ارتباط صفات مورفو - زراعی با یکدیگر بود و استفاده در برنامه های به نژادی سورگوم در ایران، به ویژه در استان بوشهر در صورت امکان است. روش‏شناسی: ژرم پلاسم های گیاه سورگوم که شامل 62 ژنوتیپ می باشد که مورد ارزیابی مورفولوژیکی قرار گرفته و یک نمونه با 24 ژنوتیپ به صورت تصادفی انتخاب و تحت آزمایش های ژنتیکی به وسیله نشانگر RAPD با 5 نشانگر قرار گرفت. یافته‏ها: نتایج حاصل از ماتریس همبستگی نشان داد که صفات مرتبط با فنولوژی (تعداد روز تا سبزشدن، تعداد روز تا پنجه زنی) با صفات مربوط به عملکرد (وزن خوشه، تعداد دانه در خوشه) همبستگی مثبت داشتند. بر اساس رگرسیون مرحله ای وزن هزار دانه، تعداد دانه در خوشه و قطر ساقه بخش عمده ای از عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج تجزیه مسیر نشان داد که وزن هزار دانه و تعداد دانه در خوشه مهم ترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه بودند که به طور مستقیم بر آن تأثیر داشتند. تجزیه به مؤلفه های اصلی برای شناسایی مؤلفه های اصلی مؤثر بر تنوع فنوتیپی با استخراج پنج مؤلفه در مجموع 18/76 درصد از تنوع فنوتیپی را توجیه کردند که مؤلفه اول به صفات مرتبط با عملکرد مربوط بود. بر اساس تحلیل عاملی، پنج عامل شناسایی شد که بر اساس صفات مرتبط نام گذاری شدند. بر اساس تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها در پنج خوشه قرار گرفتند بین منشأ جغرافیایی و خوشه بندی ارتباطی مشاهده نشد. شاخص شانون ویور محاسبه شد که تنوع ژنوتیپ ها در صفات بسیار بالا و تقریباً ثابت است. در نتایج تجزیه به مختصات اصلی، سه مختصات اصلی در مجموع توجیه کننده 24/66 درصد از تغییرات کل بودند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی سورگوم دانه ای، بیشترین تنوع درون ژنوتیپ ها (70 درصد) بود و کمترین تنوع در میان ژنوتیپ ها (25درصد) دیده شد. kurgi type بالاترین درصد چندشکلی (58/81 درصد) و بیشترین تعداد باند را به ثبت رساند. نتیجه‏گیری: بر اساس نتایج آمار چندمتغیره، هدف افز