محمد منصوری مقدم

همگرایی سیاسی فرایندی است که در نیمه دوم قرن بیستم به جریانی غالب در نظام بین الملل تبدیل شد؛ فرایندى که از طریق گسترش پیوندهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و انباشت و تجمیع نیروها و پتانسیل-هاى نهفته در جوامع یک منطقه، باعث شکل گیری یک هویت مشترک منطقه ای و گسترش همکاری های سیاسی دولت های یک منطقه می شود. این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و گزارشات مستند رسانه های جمعی انجام گرفته، در پی بررسی این مسأله است که چرا خلیج فارس به رغم برخوردارى از همه عناصر و ویژگی-هاى یک نظام منطقه اى، از لحاظ سیاسی دچار نوعى واگرایى سیستمى بوده و تاکنون هیچ نوع ترتیب امنیتى با دوام و فراگیر در این منطقه شکل نگرفته است. یافته اصلی این پژوهش نشان می دهد که در گذشته تجارت و بازرگانی نقشی اساسی در پیوند اجتماعات کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس و به تبع آن همکاری های سیاسی کشورهای منطقه ایفا کرده است. اما از ابتدای قرون جدید و با حضور قدرت های خارجی در منطقه، مکانسیم و شبکه تجاری بینا ـ اجتماعی کرانه ای شمالی و جنوبی خلیج فارس دچار آسیب جدی شد و تا زمانی که این شبکه های ارتباطی و تجاری درون منطقه ای فعال نشود، نمی توان امید چندانی به همگرایی سیاسی کشورهای منطقه در آینده داشت.