علی اصغر قهرمانی مقبل

از جمله کسانی که نام ایشان در بین پیشوایان و سرآمدان علم نحو در قرن چهارم هجری به چشم می خورد نام ابوعلی فارسی است. وی در سال 288 هجری قمری در شهر فسا در استان فارس زاده شد و در سال 307 هجری قمری به بغداد سفر کرد و در آنجا اقامت گزید. ابو علی فارسی در خلال سفری که بعد از اقامتش در بغداد به شیراز داشته است؛ به 43 مسأل? مختلف که در زمین? نحو، تصریف و زبان از وی سؤال شده پاسخ گفته و آنها را در کتابی با عنوان «المسائل الشیرازیات» گردآوری نموده است. این کتاب با وجود ارزش فراوانی که دارد شایست? نقد و بررسی از برخی جهات است. در مسأل? 17 این کتاب، ابو علی فارسی به بررسی نحوی آی? 4 سور? ناس یعنی آی?? مِن شَرِّ الوَسْواسِ الخنّاس? پرداخته و از اشعار وآیات فراوانی به عنوان شاهد مثال استفاده نموده است. وی به تفصیل در این زمینه سخن گفته و به شکل زنجیرواری شاهد مثال ها را به هم ارتباط داده است که کثرت شاهد مثال ها و استفاده از برخی اصطلاحات خاص تا حدی باعث پیچیدگی و غموض در فهم نظرات ایشان در مورد آی? مذکور می شود. این پژوهش قصد دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و با کمک گرفتن از آراء سایرنحویان و مفسّران قرآن به بررسی, نقد و تحلیل نظرات این نحوی برجسته در مورد آی? مذکور بپردازد و همچنین برخی اصطلاحات ایشان را نیز تبیین و شرح نماید. از این پژوهش نتایجی حاصل شد، از جمله اینکه ابو علی فارسی در کتاب نحوی خود از شواهد بسیاری استفاده نموده وآنها را به شکل زنجیرواری به هم ارتباط داده است که این کثرت شواهد باعث پیچیدگی و سختی فهم توضیحات وی می گردد. همچنین وی در کتابش از اسلوب "فإن قلتَ" و "قیل" زیاد استفاده نموده که چه بسا ممکن است پاسخ ایشان با فعل مجهول (قیل)، تواضع علمی و احتیاط ایشان در پاسخگویی به مسائل علمی را برساند.