علی اصغر قهرمانی مقبل

واکاوی متون بر مبنای نظریه های جدید نقد ادبی، یکی از روش های دستیابی به جنبه های ساختاری آن ها در عصر حاضر است. از جمله این نظریه ها، مدل ارتباطی یاکوبسن، زبان شناس روسی است. یاکوبسن به مسائل ساختار زبانی در شعر توجه داشته و شعر را جزء جدایی ناپذیر زبان شناسی دانسته است. وی ارتباط را از طریق شش کارکرد عاطفی، ترغیبی، همدلی، ارجاعی، فرازبانی و ادبی زبان تعریف کرده است. این پژوهش سعی دارد به صورت تطبیقی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به جستجوی ساختار زبان و کارکردهای اساسی آن از منظر مدل ارتباطی یاکوبسن در اشعار سنیه صالح (1935-1985) شاعر معاصر اهل سوریه و طاهره صفارزاده (1315-1387) شاعر معاصر ایرانی بپردازد. یافته ها نشان می دهد، با توجه به مختصات شعری و همچنین مضامین موجود در دیوان "دیدار صبح" از صفارزاده، وجه غالب نقش های زبانی در آن به ترتیب نقش های؛ ارجاعی، ترغیبی و ادبی است، چنانکه نقش های عاطفی، ادبی و ارجاعی از نقش های غالب کلامی در دیوان "الزمن الضیق" از سنیه صالح می باشد. بررسی فرایند ارتباط در دیوان های هر دو شاعر در آشنایی بهتر و بیشتر با نگرش و عقاید و اندیشۀ شاعران مؤثر افتاده است.