علی رسولی

موقعیت ویژه ی جغرافیایی خلیج فارس موجب شده تا این منطقه به یکی از مراکز اصلی تبادلات اقتصادی و مروادات اجتماعی بین نواحی شرق آفریقا، حوزه ی اقیانوس هند و جنوب شرق آسیا تبدیل شده و همواره در مسئله ی رقابت بین قدرت های بزرگ منطقه ای و جهان دارای جایگاه ویژه ای بوده است. راه های تجاری این دوره را با توجه به کارکردی که در تجارت داخلی و خارجی داشته اند، می توان به دو دسته کلی درون مرزی و برون مرزی تقسیم کرد. جاده های تجاری درون مرزی که در سطوح محلی، شهری و منطقه ای عمل می کردند، همه مسیرهای زمینی داشتند، که این مسیرها در بهترین حالت، به بنادر و سواحل ختم می شدند. بنابراین در کنار ضروریات اقتصادی، ملاحظات سیاسی نظامی نیز در میزان رونق مسیرهای ارتباطی سهم عمده ای داشتند. در این زمینه ماهیت نظامی و مشکلات مداوم آن ها در نواحی مرزهای داخلی که با لشکرکشی های همیشگی و عبور و مرور سپاهیان همراه بود، باعث شد که توجه به جاده ها با اهمیت تجاری آن ها در هم آمیخته شود و به عمران جاده ها و به رشد تجارت کمک کرد و رونق خاصی در فعالیت های پستی و ارتباطی در زمان مغولان و ایجاد امنیت و ثبات در مسیرهای ارتباطی داشت. شکل گیری حکومت آل مظفر که به اقتضای شرایط تاریخی، باعث توجه به تجارت و راه های تجاری، تمرکز قدرت و امنیت لازم در مسیرها شد؛ و علاقه و اهتمامی که مغولان به مقوله ی تجارت داشتند، زمینه ی رشد و توسعه ی تحولات سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی خلیج فارس را در آن دوران و قرون بعدی رقم زد.