علی رسولی

پژوهش حاضر با استفاده از منابع دست اول تاریخی به بررسی تقابل ملوک کیش و هرموز در میانة قرن هفتم و هشتم ه.ق می-پردازد. در زمانی که در پی حملات مغولان نخست فروپاشی وحدت سیاسی ایران و پس از آن به تدریج رشد و تقویت قدرت حکام و خوانین محلی دیده می شود. اوایل سدة هفتم اتابکان فارس و سلجوقیان کرمان توانستند با تدابیر خود بر پسکرانه های شمالی خلیج فارس مسلط شوند اما در نهایت ایلخانان با پس زدن آنان خود زمام امور را بدست گرفتند. ملوک هرموز یکی از حکومت های محلی سواحل خلیج فارس بود که به ناچار برای در امان ماندن از گزند ترکمانان بندر هرموز را ترک کرده و در جزیرة جرون سکنا گزیدند. این هنگام در خلیج فارس خاندان طیبی به سرپرستی ملک الاسلام با مساعدت ایلخانان دوران رونق تجاری و سیادت سیاسی بر این آبراه را سپری می کردند. همجواری ملوک هرموز با حکام طیبی در کیش در ابتدا روابط دوستانه ای را به وجود آورد اما در ادامه به رقابت و سرانجام به تقابل و جدال منجر شد. در خلال سالهای 692 تا 725 ه.ق جنگ و صلح های زیادی میان این دو ملوک رخ داد. در نهایت امیر قطب الدین تهمتن موفق به شکست امرای کیش و اضمحلال آنان شد. دایرة این درگیریها و تبعات آن به قدری گسترده و مهم بود که پس از پیروزی نهایی ملوک هوموز در این نبردها حوزة نفوذ سیاسی- اقتصادی ملوک هرموز از یک جزیرة کوچک و منطقه ای محدود به پهنة وسیعی از آبهای خلیج فارس و دریای مکران همچنین کرانه های شمالی و جنوبی آن گسترش پیدا کرد و تا قرن دهم و ورود پرتغالیها ادامه دار شد.