علی رسولی

بخش هایی از کرانه های شمالی خلیج فارس در دوره قاجار و پهلوی اول شاهد حضور اقلیت های دینی بود. با توجه به موقعیت ویژة خلیج فارس به ویژه در حوزة تجارت و ارتباطات دریایی، مسألة تأثیر آن بر وضع اجتماعی و اقتصادی اقلیت های دینی اهمیت می یابد. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضع اجتماعی و اقتصادی اقلیت های دینی در خلیج فارس در دورة قاجار به طرح این پرسش می پردازد که موقعیت جغرافیایی و اوضاع خلیج فارس چه تاثیری بر وضعیت اقلیت های دینی در این منطقه گذاشته است. فرض اولیه این است که جوامع کرانه ای در مقایسه با جوامع دور از ساحل غالبا رفتار مداراجویانه تری نسبت به اقلیت ها دارند. نتایج این بررسی نشان می دهد که در دورة قاجار اقلیت های دینی ساکن در کرانه های خلیج فارس در فضای متأثر از ارتباطات دریایی جوامع محلی با سایر جوامع کرانه ای خلیج فارس و حوزة اقیانوس هند، و حضور و رفت و آمد بازرگانان خارجی از مداراگری اجتماعی بیشتری در مقایسه با نواحی داخلی، برخوردار بودند. این پژوهش با روش تحلیل تاریخی، رویکرد توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اسناد انجام شده است.