حسن الهیاری

سرزمین ایران در دوره ساسانیان توسط مسلمانان گشوده شد. و آنها به تدریج بر جامعه ایران مسلط شدند. بررسی منابع مربوط به این دوره نشان می دهد که در جریان فتوحات، ما بین سالهای 11 الی 21 ه.ق. و در محدوده مرزهای ایران و اعراب مسلمان، بین رهبران سیاسی و فرماندهان نظامیِ ساسانی و مسلمان گفتگوهای سیاسی صورت گرفته است؛ اما این مذاکرات به نتیجه ای نرسید و نتوانست مانع از برخورد نظامی بین طرفین گردد. این پژوهش در پی آن است تا ضمن بررسی چگونگی مذاکرات علت اصلی به نتیجه نرسیدن مذاکرات و وقوع جنگ را تبیین نماید. مقاله حاضر با تکیه بر روش تحلیل تاریخی مبتنی بر تحلیل متن و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی مساله فوق پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد چندین بار مذاکره بدون بروز تنش بین طرفین صورت گرفت اما به دلیل گفتمان ایدئولوژیک مسلمانان و گفتمان استراتژیک مبتنی بر تحلیل مادی ایرانیان، در واقع مکالمه بین طرفین بیشتر به سمت رجز خوانی سوق پیدا کرد. این رویکرد متفاوتِ طرفین همراه با خودبزرگ بینی ایرانیان در جریان گفتگوها، موجب ناکامی مذاکرات شد که نهایتاً بروز جنگ را اجتناب ناپذیر نمود. با این حال به نظر می رسد در پی این مذاکرات تزلزلی پنهان در اردوگاه ساسانی ایجاد شده بود.