حسن الهیاری

زمینه: ایرانیان از نخستین ادوار تاریخی به مسئله ی بهداشت و درمان توجه ویژه ای نموده اند. در دوره ی قاجار ایران وارد مرحله ی جدیدی شد و پزشکی نوین با افتتاح دارالفنون به همت میرزا تقی خان امیرکبیر آغاز شد و اقداماتی نظیر قرنطینه و واکسیناسیون صورت می گرفت، بااین وجود بهداشت و درمان مردم ایران در سطح پایینی قرار داشت. هدف: در آذرماه سال 1304 رضاشاه قدرت را به دست گرفت. وی در برنامه های بلند پروازانه ی خود خواستار اقتدار و حاکمیت ایران در خلیج فارس و بنادر و جزایر آن بود. در همین راستا نظارت بر قرنطینه های جنوب مستقیماً زیر نظر حکومت مرکزی قرار گرفت. با اقدامات دیگری نظیر آموزش افراد متخصص، پرستار، ماما، تجهیز بیمارستان، گسترش بلدیه، و برپایی انجمن های متعدد، گام مؤثری در ارتقاء سطح بهداشتی و درمانی کرانه های خلیج فارس و به خصوص بوشهر برداشته شد. این اقدامات در دوره ی پهلوی دوم متوقف نشد و با شدت بیشتری ادامه یافت. بعد از کودتای مرداد 32، محمدرضاشاه توان خود را در گسترش همه جانبه ی بهداشت و درمان جنوب به کار گرفت. در این دوره بعضی از بیماری ها چون تراخم، سل، وبا، مالاریا در خلیج فارس و بوشهر ریشه کن شد. به این ترتیب مسئله ی پژوهش حاضر بررسی وضعیت بهداشت و درمان کرانه های شمالی خلیج فارس و تحولات آن در دوره ی پهلوی می باشد و همچنین در این دوره چه تغییر و تحولاتی رخ داده که وضعیت بهداشت و درمان آن را با حکومت های گذشته متمایز کرده است. روش شناسی: پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تکنیک های کتابخانه ای، اسنادی و میدانی انجام شده است. یافته ها: این پژوهش بر این یافته متکی است که به دلیل اهمیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی خلیج فارس برای دولت پهلوی، بهداشت و درمان آن نیز در اهمیت قرار گرفت و با اقدامات بسیار مؤثری که در این راستا لحاظ شد، وضعیت بهداشت و درمان کرانه های شمالی خلیج فارس و به خصوص بوشهر، متحول گردید، که ساخت و توسعه بیمارستانها و درمانگاه ها با توجه به بهداشت روستائیان، تغییر در وضعیت مسکن، ثمره ی این تحول بوده است.