حسن الهیاری

یکی از مهم ترین موضوعات مورد بحث در تاریخ تحولات سیاسی – اجتماعی؛ نحوه استقرار اقوام، گروه ها و پیروان فرق و مذاهب مختلف در نواحی جغرافیایی به طور عام است. به ویژه نحوۀ استقرار این گروه ها در صفحات ژئوپلیتیک یا حائز اهمیت سوق الجیشی و سیاسی - اقتصادی بر نحوۀ شکل بندی ساختار قدرت و حتی چگونگی تصمیم سازی های سیاسی فرهنگی در ساختار خود را نشان دهد. از این روی با توجه به اهمیت متغیر مذهب در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران خصوصاً از عصر صفویه به بعد، بررسی پراکنش جغرافیایی فرق و مذاهب امری لازم و بدیهی به نظر می رسد. شناخت نحوه استقرار چگونگی مهاجرت و شکل گیری جغرافیای نحله ای صفحات شمالی خلیج فارس از دوره صفویه تا دورۀ میانی قاجاریه برای شناخت بخش مهمی از تحولات سیاسی - اجتماعی خلیج فارس از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همچنین نحوۀ برخورد حکومت و مردم بومی مستقر در این نواحی با تحولات جمعیتی فوق و چگونگی جای گیری پیروان اسلام تسنن و نحوه رفتار و مراودات طرفین با یکدیگر می تواند موضوعی مهم جهت شناخت هرچه عمیق تر مسائل خلیج فارس باشد.