حبیب اله سعیدی نیا

در اوایل قرن بیستم با کشف ذخایر نفتی در مناطق جنوب ایران نیاز برای حفاظت از تجارت و امنیت دریایی خلیج فارس دو چندان گشت. در دهه سوم این قرن ایران شاهد تاسیس حکومت پهلوی بود. ارتش نوین مهمترین نهادی بود که دولت پهلوی در تکوین و تداوم خود به سـوی قدرت مطلقـه بـر آن اتکـاء داشت. بخش قابل توجهی از سیاست های رضا شاه در جهت ایجاد ارتش و تقویت پایگاه دریایی در خلیج فارس بود تا علاوه بر دستگیری راهزنان دریایی و قاچاقچیان وبرقراری امنیت گسترده در خلیج فارس، شخصا از این منطقه استراتژیک دفاع نماید. با آغاز جنگ دوم جهانی، برنامه و سیاست گذاری های رضا شاه در جهت توسعه پایگاهای دریایی در بوشهر، در شهریور 1320 ش/1941 م، با حملات متفقین، به یک پایان ناگهانی رسید. این پژوهش به بررسی روند تکوین و توسعه پایگاه دریایی بوشهر و تاثیری که بر تجارت و امنیت خلیج فارس در دوه پهلوی داشته است، می پردازد. در دوره پهلوی دوم(1325،ش) علیرغم همه ی مخالفت ها و کارشکنی های کشورهای خارجی بار دیگر دولت ایران نیروی دریایی را تاسیس نمود و نیاز به توسعه پایگاههای دریایی با جدیت بیشتری دنبال شد. با افزایش قیمت نفت در دهه 50 شمسی، جاه طلبی های دوره پهلوی دوم منجر به توسعه سریع پایگاه نیروی دریایی مدرن در بوشهر گشت. همچنین در سازمان نیروی دریایی بوشهر ، بنا به مقتضیات تجدید نظر هایی اساسی به عمل آمد، علاوه بر خرید ناوهای جنگی از ایتالیا، تعدادی ناوچه های موشک انداز از فرانسه، تعدادی ناو، ناوچه و هلیکوپتر و هاور کرافت از انگلیس و دیگر کشورها خریداری گردید. وظیفه و ماموریت پایگاه دریایی بوشهر نه تنها در محدوده ی خلیج فارس، بلکه انجام هر ماموریت و عملیاتی در دریای عمان و سر تا سر اقیانوس هند بود. همچنین در این دوره با سیاست گذاری های توسعه طلبانه پهلوی دوم در پایگاه دریایی بوشهر و افزایش نقش آفرینی پایگاه مزبور و نیز استخدام افراد کار آزموده، و ایجاد گارد تکاوران نیروی دریایی بوشهر، این پایگاه توانست امنیت را در خلیج فارس و سواحل آن، برقرار و به دنبال آن تجارت نیز از رونق برخوردار گردد. این پژوهش به روش تاریخی و با استفاده از تکنیک های کتابخانه ای ،اسنادی و میدانی انجام شده است.