حبیب اله سعیدی نیا

با کشف نفت، توسعه و گسترش فعالیت های صنعتی در جهان به این منبع انرژی وابسته شد. کشف نفت و توسعه تاسیسات نفتی در ایران هم از جهت تامین درآمد برای اجرای برنامه توسعه اقتصادی کشور و هم جهت تامین انرژی مورد نیاز فعالیت های اقتصادی و اجتماعی همواره از اهمیت برخوردار بوده است. مسئله اجرای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی و داشتن برنامه ریزی هدفمند ابتدا در زمان حکومت رضاشاه مورد توجه قرار گرفت. در سالهای ابتدایی حکومت محمدرضا پهلوی وخامت اوضاع اقتصادی کشور سبب شکل گیری برنامه ریزی پیشرفته در جهت اصلاح اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور گردید. این برنامه ها از سال 1327ه.ش در قالب شش برنامه توسعه عمرانی شکل عمل به خود گرفت؛ که فقط تا برنامه پنجم توسعه عمرانی اجرایی شد. قسمت اعظم بودجه برنامه های توسعه عمرانی از قبل درآمدهای نفتی حاصل می شد. برنامه های اول و دوم عمرانی کشور به جنبه های تعلیم و تربیت توجه خاصی نشان ندادند، اما از برنامه سوم تا پنجم توجه ویژه ای به بخش آموزش و پرورش در کل کشور گردید. مساله پژوهش حاضر نیز بررسی، تحلیل و تبیین تاثیر درآمدهای نفتی در برنامه های عمرانی بر بخش آموزش می باشد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی و کتابخانه ای درصدد پاسخ به این سوال است؛ که درآمدهای حاصل از فروش نفت در برنامه های توسعه عمرانی بر بخش آموزش چه تاثیری داشته است؟ طبق یافته های این پژوهش درآمدهای حاصل از فروش نفت بیشترین منبع بودجه برنامه های توسعه عمرانی بوده است که درصدی از این درآمدها صرف توسعه تعلیم و تربیت افراد جامعه در بخش های مختلف از جمله مبارزه با بی سوادی در تمامی اقشار جامعه، توسعه آموزش کودکستان ها، آموزش ابتدایی، راهنمایی، متوسطه عمومی، آموزش های فنی و حرفه ای (مدارس، کارخانه ها، ... ) و آموزش عالی گردید.