حبیب اله سعیدی نیا

خلیج فارس به عنوان یک آبراه مهم جهانی از دوران باستان تا به امروز از اهمیت بسیار بالای برخودار است. اهمیت آن نه تنها به عنوان یک مسیر برای انتقال و حمل و نقل کالا؛ بلکه دالانی برای انتقال فرهنگ های متفاوت بوده است. دریانوردی از خلیج فارس تا اقیانوس هند در چند قرن نخست اسلامی به ویژه سده های چهارم و پنجم هجری به اوج رشد و شکوفایی رسید در این میان ایرانیان از دوران باستان در امر دریانوردی و امور مربوط به کشتی رانی از پیشگامان بوده اند و در دوران پس از اسلام هم مسلمانان میراث دار دریانوردان ایرانیان قدیم شدند. به همین دلیل سنت های ایرانی در دریانوردی و فناوری کشتی رانی مسلمانان نفوذ عمیقی داشته است. لذا مسأله پایان نامه حاضر بررسی و تحلیل آداب و سنت های مرتبط با این فعالیت های دریانوردی می باشد. این پایان نامه با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی در پی پاسخگویی به این پرسش است که شاخصه های کلی فرهنگ دریانوردی خلیج فارس در سده های نخستین اسلامی چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که جامعه بازرگان اسلامی مرکب از اقوام مختلف ایرانی و عرب و هندی و غیره در این زمینه فعالیت می کردند. بسیاری از نمادها و فرهنگ های مادی و معنوی دریانوردی در خلیج فارس از نوآوری های دریانوردی ایرانیان می باشد. وجود واژه های اصیل فارسی مانند: رهنامه، بندر، ناخدا شاهد این مدعا است. به طور کلی؛ نوآوری های ساکنان منطقه در زمینه های کشتی سازی و دریانوردی همچون: تهیه راهنامه ها، اختراع ابزار کشتی رانی و وسایل مخصوص تعیین مسافت، خشبات و تقویم دریانوردی در قرون قبل و بعد از اسلام نشانگر وجود یک فرهنگی غنی و عمیق در امر دریانوردی در خلیج فارس می باشد.