حبیب اله سعیدی نیا

شهرنشینی یکی از مشخصترین نمود تکامل جوامع انسانی است. گسترش روزافزون شهرنشینی و افزایش تعداد شهرها و تغییرات کمی و کیفی آنها تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر صنعتی شدن، مهاجرت روستائیان به شهرها، تحولات اجتماعی و فرهنگی در جوامع مختلف بوده است. از دهه 20 به بعد که کشور دچار تحولات سیاسی عمدهای شد تحرک و جابجاییهای داخلی در کشور نیز بسیار محسوس گردید. در ادامه این روند در آغاز دهه چهل و با انجام اصلاحات اجتماعی توسط محمدرضا شاه این تحرک در کشور شدت بیشتری یافت که پیامد بارز آن گسترش شهرها و توسعه شهرنشینی در دهه چهل و بعد از آن بود. سؤال این پژوهش این است که وضعیت فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیجفارس )بوشهر( در طی سالهای 1340 تا 1355 ش از لحاظ جمعیت شهری و رشد شهرنشینی چگونه بود و تعداد شهرهای آن از نظر کمی چه تغییری یافت؟ روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با مطالعه منابع کتابخانهای و اسنادی و تحلیل ثانویه دادههای سرشماری نفوس و مسکن در فاصله سالهای مورد نظر است. طبق یافتههای پژوهش فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس که در سالهای قبل از دهه چهل دارای کمترین میزان شهرنشینی در کشور بود، در سالهای بعد از آن با رشد شهرنشینی بالایی مواجه شد. بوشهر مرکز فرمانداری پذیرای بیش از 50 درصد مهاجرین داخلی استان بود و گسترش جمعیت شهری در آن موجب توسعه فیزیکی شهر و پیدایش پدیده حاشیهنشینی در شهر شد؛ بااینحال به دلیل تراکم پایین جمعیت تعداد شهرهای آن در طول سالهای مورد نظر افزایش چندانی نداشت.