حبیب اله سعیدی نیا

با بررسی منابع سفرنامهای از دوره صفویه تا پهلوی حوزههای موضوعی و معرفتی بسـیاری در بستر تاریخ فرهنگی امکان بررسی دارد. یکی از مهمترین موضوعات و مقولههای تاریخی ایران که در این منابع از بسامد بالایی برخوردار است تملق و چاپلوسی است؛ بنابراین سؤال پژوهش حاضر اینچنین صورتبندی شده است: فرهنگ تملق و چاپلوسی در دوره صفویه تـا پهلـوی اول باوجود انقلاب مشروطه چه سیر تحـولی را پشـت سـر گذاشـته اسـت؟ روش پـژوهش تاریخی و جمعآوری دادهها بر اساس منابع کتابخانهای خواهد بود. یافتههـای پـژوهش نشـان میدهد در دوره صفویه سه وجه از عنصر تملق و چاپلوسی در جامعه ایران و بهویـژه گفتمـان قدرت شکلگرفته است؛ تملق مقدس ماهانه، مرعوبانه و ذلیلانه که منطبق بـا فضـای سیاسـی بوده است؛ اما در دوره قاجار تنها وجه تملق ذلیلانه نمـود دارد. بـا بررسـی دوره پهلـوی اول میتوان گفت به دلیل اقتدار دولت شاهد تملق مرعوبانه هستیم و نهضـت مشـروطه نیـز تـأثیر شگرفی بر فضای ساختاری گفتمان سیاسی تملق ندارد