مجاهد غلامی

مهدی اخوان ثالث علاوه بر اشعار و تحقیقات ادبی، خودآزمایی­هایی هم در داستان­نویسی دارد که از آنها به «ناپرهیزی» تعبیر نموده­است. این داستان­ها، هرکدام مؤلفه­ها و شناسه­هایی دارند. درنگ بر زبان و محتوای آنها، ضمن تبیین چندوچون هنر داستان­نویسی و تعریف تعلیق و شخصیت­پردازی، از دیالوگی که در ابواب اندیشگی و زبانی میان داستان­ها و شعرهای وی برقرار شده است پرده برمی­دارد. همچنین هرکدام از آنها را می توان در ساحت­های گوناگون بررسی کرد. در جنب داستان­ها، مقدمة اخوان ثالث بر درخت پیر و جنگل نیز به قدر خود دربارۀ نگرش او به مدرنیسم داستانی محل تأمل است که بررسیدن آن با برخی مسائل دیگر، خود از سرگردانی روشنفکریِ ایرانی در میان سنت و مدرنیته خبر می­دهد. درنهایت آنکه با وجود قدر و قربی که می­شود برای داستان­های اخوان ثالث در نظر گرفت، باید پذیرفت که اخوان ثالث صرفاً با این داستان­ها صرف نظر از شعرها و برخی از نوشته­های تحقیقی، با اخوان ثالثی که می شناسیم و می­ستاییم، قابل مقایسه نیست.