محمد هدایت

گوجه فرنگی ( ( Lycopersicum esculentum Mill محصولی مهم از نظر غذایی و اقتصادی به شمار می آید. عملکرد این محصول به شدت تحت تاثیر شرایط محیطی می باشد و از آن جایی که در سال های اخیر تنش های خشکی، شوری و گرما شدت یافته و این تنش ها تاثیرهای منفی بر عملکرد کیفی و کمی این محصول دارد. لذا بایستی اقدام به بهنژادی گیاهی در راستای افزایش تحمل به این تنش ها شود. روش های نوین بیوتکنولوژی می توانند زمان دستیابی به این اهداف را کوتاه تر کنند که این روش ها در مرحله ای مبتنی بر باززایی گیاهچه به صورت درون شیشه ای می باشند. بنابراین در اختیار داشتن بهترین پروتکل برای این منظور در این گیاه ضروری است. در این پژوهش باززایی درون شیشه ای گوجه فرنگی شامل رقم های GS-12، کارون فلات و سوپر2770 مورد بررسی قرار گرفته است. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا درآمد. در اجرای آزمایش ها ی پژوهش حاضر از ریزنمونه های لپه و هیپوکوتیل و محیط کشت پایه MS استفاده شد. برای پینه زایی از سه تنظیم کننده رشد 2,4-D (05/0، 25/0، 5/0، 1 میلی گرم بر لیتر)، BA (5/0، 1، 2، 4 میلی گرم بر لیتر) و NAA (1 و 2 میلی گرم بر لیتر) به صورت مجزا یا در ترکیب با هم، برای شاخه زایی از دو تنظیم کننده رشد BA (5/0، 5/1،2، 3، 4، 5، 6 میلی گرم بر لیتر) و Kin (1، 2، 3، 4 میلی گرم بر لیتر) به صورت مجزا و برای ریشه زایی از غلظت های مختلف IBA (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم بر لیتر) استفاده شد. نتایج نشان داد که ریزنمونه ی هیپوکوتیل و محیط کشت های حاوی غلظت 5/0 میلی گرم در لیتر BA 25/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D ، همه ی غلظت های 2,4-D و غلظت 2 و 4 میلی گرم بر لیتر BA بهترین پینه زایی را داشتند. پینه های بدست آمده از لپه در محیط کشت حاوی غلظت 5/1 میلی گرم در لیتر BA بیشترین درصد شاخه زایی ( 18/51% ) و در غلظت 5/0 و 5/1 میلی گرم بر لیتر BA و هر دو ریزنمونه بیش ترین تعداد شاخه بر ریزنمونه را داشتند. بیش ترین تعداد ریشه (16 عدد) در محیط کشت حاوی غلظت 2 میلی گرم در لیتر IBA و بیش ترین میانگین طول ریشه (حدود 7 سانتی متر) در محیط کشت حاوی غلظت 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر IBA حاصل شد. در بین ارقام بیش ترین پینه زایی مربوط به رقم GS-12، بیشترین درصد شاخه زایی از رقم سوپر 2770 و بیش ترین تعداد شاخه از رقم سوپر 2770 و کارون فلات حاصل