محمد هدایت

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر نوع رقم و امکان جایگزینی سموم شیمیایی کنترل کننده آفت کرم میوه خوار گوجه فرنگی بوسیله برخی ترکیبات درون زاد گیاهی در جهت بهبود صفات گیاهی و کاهش خسارت این آفت بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتورهای مورد بررسی شامل رقم گوجه فرنگی در 5 سطح و ترکیب کنترل کننده آفت در 9 سطح بود. با کاربرد سطوح مختلف ترکیبات مصرفی شامل اسید سالیسیلیک (5/0 و 5/1 میلی-مولار)، اسید جاسمونیک (50 و 100 میکرومولار) و آفت کش های آبامکتین (750 و 1500 میلی گرم بر لیتر) و کلروپایریفوس (1250 و 2500 میلی گرم بر لیتر) و شاهد روی 5 رقم(PA-136، PA-162، PA-135، PA-688 و PA-483)، صفات عملکرد، وزن تک میوه، تعداد میوه در خوشه، ارتفاع بوته و شاخص کلروفیل، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، TA، TSS، اسیداسکوربیک(ویتامین ث)، درصد خسارت برگ و درصد خسارت میوه مورد ارزیابی قرار گرفت. تنوع معنی داری در بین ارقام مشاهده شد. بیشترین عملکرد مربوط به رقم 136PA- با کاربرد هر دو سطح کلروپایریفوس و سطح دوم جاسمونیک اسید، رقم 162-PA در سطح اول آبامکتین و سطح دوم سالیسیلیک اسید و ارقام 135-PA و 688-PA در سطح دوم کلروپایریفوس بود. کاهش خسارت آفت روی برگ و میوه در کاربرد سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید، مطلوب و در مواردی معادل استفاده از سموم شیمیایی بود. بالاترین همبستگی معنی دار مثبت صفات با عملکرد، مربوط به وزن تک میوه (**48/0 r=) و بیشترین همبستگی معنی دار منفی مربوط به تعداد روز تا گل دهی (**52/0-r=) بود. در رگرسیون گام به گام عملکرد تک بوته به عنوان متغیر وابسته، تعداد روز تا گلدهی، وزن تک میوه و درصد خسارت برگ به عنوان صفات تأثیر گذار وارد مدل رگرسیونی شدند که مجموعا 49 درصد از تغییرات را توجیه نمود. بیشترین اثر مثبت و مستقیم را وزن تک میوه (42/0) و بیشترین اثر غیر مستقیم نیز مربوط به همین صفت از طریق تعداد روز تا گلدهی بر عملکرد تک بوته (047/0-) بود. در تجزیه به مؤلفه های اصلی، چهار مؤلفه اصلی انتخاب شد که مجموعا 5/62 درصد تنوع فنوتیپی را توجیه نمود. نتایج حاصله ممکن است بتوان در طراحی برنامه های بهنژادی برای بهبود صفات گیاهی و مدیریت تلفیقی کرم میوه خوار گوجه فرنگی استفاده نمود.