محمد هدایت

زمینه: امروزه تنش شوری یکی از مهم ترین تنش غیر زیستی برای گیاهان محسوب می گردد، زیرا افزون بر کاهش عملکرد، باعث کاهش میزان آب شیرین و زمین های قابل استفاده برای کشاورزی می شود. از طرفی دیگر در سیستم های کشت بدون خاک یا هیدروپونیک، گیاهان در محیطی به‏غیر از خاک، به‏منظور رسیدن به حداکثر تراکم کشت، بهبود عملکرد و کاهش آلودگی های خاک زاد و مشکلات جذب عناصر، مورد کشت‏و‏کار قرار می گیرند. با توجه به این که گوجه فرنگی یک گیاه پر مصرف از لحاظ مواد غذایی است و در بسترهای متفاوت امکان کشت دارد، انتخاب یک بستر مناسب برای کشت آن که قابلیت کاهش آثار سوء شوری را نیز داشته باشد، موضوع حائز اهمیتی است. هدف: این پژوهش به‏منظور تأثیر کربن فعال و نانو زئولیت غنی شده با پتاسیم به‏عنوان مواد جاذب در شرایط شور بر عملکرد، رشد، ترکیب شیمیایی و خصوصیات فیزیولوژیک گوجه فرنگی در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی خلیج فارس در شرایط گلخانه ای و در بستر کشت کوکوپیت و پرلایت اجرا شد. روش‏شناسی: آزمایش به‏صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتورها شامل تیمار شاهد (بدون مواد جاذب)، نانو زئولیت غنی شده با پتاسیم در دو سطح (15 و 30 گرم در کیلوگرم بستر کشت)، کربن فعال در دو سطح (15 و 30 گرم در کیلوگرم بستر کشت) و سطوح شوری آب در سه سطح (8/1، 5/3 و 5/5 دسی زیمنس بر متر) بود. یافته‏ها: نتایج بررسی تجزیه واریانس مربوط به صفات مورفولوژیکی، فیتوشیمیایی و محتوای عناصر اندام هوایی گوجه فرنگی نشان داد اثر ساده مواد جاذب و تنش شوری برای تمامی صفات در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. هم چنین بررسی نتایج اثر متقابل مواد جاذب و تنش شوری نیز برای تمامی صفات به جز تعداد خوشه، TSS و محتوای عناصر در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. با بررسی مقایسه میانگین ها مشخص شد که با افزایش شوری به 5/5 دسی زیمنس بر متر، پارامترهای عملکردی و رشدی کاهش یافتند. بیش ترین عملکرد کل بوته (22/3 کیلوگرم)، وزن میوه (33/96 گرم) و تعداد میوه در خوشه (6/6) مربوط به تیمار 15 گرم نانوزئولیت غنی شده در کیلوگرم بستر کشت در محلول با شوری 8/1 دسی زیمنس بر متر بود. هم چنین مشخص گردید که افزایش میزان شوری، موجب کاهش عملکرد کل، متوسط وزن میوه و تعداد میوه در خوشه گوجه فرنگی شد ولی کاربرد مواد جاذب توانست با کاهش اثر شوری، ت