محمدحسین کبگانی

با توجه به اینکه حمل ونقل مواد خطرناک با خطر بسیار شدید آسیب های انسانی، طبیعی و زیست محیطی همراه است، افزون بر توجه به جنبه های اقتصادی در مسیریابی مواد خطرناک باید تأکید بیشتری بر کاهش مخاطرات جمعیتی و زیست محیطی صورت گیرد. در این پژوهش مدلی چندهدفه برای مسئلۀ مسیریابی وسایل نقلیه برای توزیع سوخت بنزین به جایگاه های سوخت استان بوشهر در شرایط فازی طراحی و بر رعایت ملاحظات ایمنی تأکید شد. بنابراین هدف یافتن کوتاه ترین مسیر با رعایت ملاحظات ایمنی و زیست محیطی است. برای محاسبۀ ریسک مسیر و مقدار آلودگی انتشاریافته از وسایل نقلیۀ حمل بنزین، از منطق فازی و بررسی مسیرهای موجود در نرم افزار GIS و محیط طبیعی و همچنین جمع آوری نظر خبرگان در قالب پرسشنامه استفاده شد. برای وزن دهی به انواع ریسک و توابع هدف روش تصمیم گیری چندمعیارۀ بهترین- بدترین فازی به کار گرفته شد و برای حل مدل پیشنهادی از الگوریتم تکاملی مبتنی بر شدت پارتو بهبودیافته استفاده شد. در نهایت با حل مدل و اعمال وزن به توابع هدف براساس نظر متخصصان، مسیر بهینه مشخص و معرفی شد. براساس نتایج این پژوهش، سه جواب بهینه روی مرز پارتو با توجه به سه هدف زمان سفر مسیر، ریسک مسیر و همچنین مقدار آلودگی زیست محیطی ناشی از توزیع سوخت برای مسیر به دست آمده مشخص شد. همچنین با توجه به محاسبۀ وزن های بهینه برای هر تابع هدف و محاسبۀ میانگین وزنی برای جواب های بهینۀ پارتو و نیز بررسی میدانی مسیر پیشنهادی از نظر وجود نقاط حادثه خیز و ریسک مسیر، جواب بهینۀ پارتو نخست، مسیر بهینه انتخاب شد.