ملک حسین شهریاری

سابقه و هدف: کودهای آلی از جمله ورمی کمپوست و کمپوست مصرف شده قارچ می توانند در تولید سبزیها و گیاهان دارویی با هدف کاهش اثرگذاریهای زیانبار کودهای شیمیایی و افزایش حاصلخیزی خاک به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از عنصرهای غذایی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم کاربرد داشته باشند. در اسانس گیاه مرزه ترکیبهای پرشمار زیستی وجود دارند که امروزه در صنایع دارویی و غذایی به طور گسترده ای استفاده میشوند. این پژوهش، با هدف ارزیابی تاثیر کاربرد ورمی کمپوست و پسماند کمپوست قارچ خوراکی بر شاخص های رشد، محتوای عنصرهای غذایی کم کاربرد و اسانس در اندامهای هوایی گیاه دارویی مرزه ).L hortensis Satureja )انجام گرفت. مواد و روشها: آزمایش گلدانی در مزرعه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی روی گیاه دارویی مرزه با استفاده از تیمارهای کمپوست قارچ شسته نشده، کمپوست قارچ شسته شده و ورمی کمپوست هرکدام با 5 سطح کاربرد )10 ،20 ،30 ،40 و 50 درصد حجمی( و تیمار شاهد در قالب طرح کامالً تصادفی در 5 تکرار انجام گرفت. در پایان فصل رشد، شاخصهای رشد مانند ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندامهای هوایی، شمار برگ، شمار ساقههای اصلی و شاخههای جانبی، سطح برگ و میزان سبزینه )کلروفیل( اندازهگیری شد. اسانس برگ گیاه توسط دستگاه کلونجر استخراج و برای اندازه گیری ترکیبات آن از دستگاههای کروماتوگراف )فامنگار( گازی و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی استفاده شد. عنصرهای غذایی مس، آهن، منگنز و روی با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، کاربرد ورمیکمپوست در بستر کاشت گیاه مرزه بر شاخصهای رشد رویشی اثر معنیداری در سطح احتمال یک درصد داشت. به طوری که بیشترین ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک ساقه، شمار برگ، طول ریشه، وزن خشک برگ و شاخص سبزینگی با کاربرد 10 درصد ورمیکمپوست به دست آمد. با افزایش درصد ورمی کمپوست در بستر کشت، بیشتر صفتهای اندازهگیری شده مانند ارتفاع بوته، وزن تر بوته، شمار برگ، وزن تر ریشه، شمار ساقه اصلی و شاخص سبزینگی به طور معنیداری کاهش یافت، که ممکن است به دلیل افزایش قابلیت هدایت الکتریکی، احتمال تولید ترکیبات فنلی در بستر کاشت، تجمع عنصرهای سنگین و سمیت آنها در نسبت های زیاد ورمی کمپوست باشد. با این حال کمترین ارتفاع بوته، وزن تر بوته، شمار برگ، سطح برگ، وزن خشک ریشه 62 رحما