محمد منصوری مقدم

تریاک به عنوان ماده خام در اقتصاد سنتی ایران یک کالای غیرتجاری و متناسب با ویژگی های اقتصاد معیشتی به مصرف خانوادگی و محلی می رسید به تدریج اراضی زیر کشت خشخاش را کاهش دهد, اما به دنبال گسترش اما از نیمه دوم قرن نوزدهم بود که , تریاک به یک کالای تجاری تبدیل شد..تولید و تجارت تریاک از زمان قاجار شکل خاصی پیدا کرد به طوری که در دوره ناصرالدین شاه به اوج خود رسید. باروی کار آمدن حکومت پهلوی و نقش آفرینی ایران در حوزه خلیج فارس, مسئله کشت خشخاش به اوج خود رسید. سال 1307 قانون جدید انحصار دولتی تریاک از تصویب گذشت که بر اساس آن, دولت ایران باید ابعاد مسئله اعتیاد و ناچیز بودن عایدات حاصل از صدور تریاک برای دولت، قانون منع کشت خشخاش و استعمال تریاک ارسال 1334 تصویب و به اجرا گذاشته شد و با این اقدام, قاچاق هروئین و مورفین به داخل کشور به صورت تجارت سودمندی درآمد. در این دوره بندرها شاهپور (امام فعلی) و مجمره (خرمشهر) نقش عمده ای در تجارت خلیج فارس ایفا کردند. سؤال اصلی این پایان نامه به راین اساس طراحی و تدوین شده است که تجارت تریاک در خلیج فارس در دوره پهلوی چه روندی داشته و اوضاع تجارت در این حوزه اقتصادی چه نوساناتی را به همراه داشته است , فرضیه پژوهش حاضر این است که با توجه به نقش درآمدزا و سودآور این ماده ی خام در این دوره , تریاک نقش مؤثر و ویژه ای در تجارت خلیج فارس داشته است تا جایی که به عنوان مهم ترین کالای تجاری طی مدت معینی در این مقطع تاریخی معرفی می شده است.