محمد منصوری مقدم

عراق طی چند دهه گذشته در عرصه های اجتماعی همبستگی و انسجام نداشته است و از زمان استقلال یعنی از سال 1932م. تا سال 1982م. به مدت 50 سال، شاهد حوادث و اتفاقات سیاسی زیادی بوده است که هرکدام ضمن ایجاد تغییرات اساسی در آن کشور، تأثیرات و تبعات قابل توجهی نیز در منطقه خلیج فارس برجای گذاشته است. هدف تحقیق حاضر بررسی ریشه های تاریخی ـ جغرافیایی تحولات سیاسی دولت عراق و تأثیر آن بر امنیت منطقه خلیج فارس (82 – 1932م.) است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و برگرفته از منابع کتابخانه ای است. نتایج نشان می دهد که بسیاری از سیاست های خصمانه ای که دولت های مختلف عراق در طول تاریخ این کشور، از زمان تأسیس تاکنون نسبت به همسایگان داشته اند ریشه در مشکلات خاص جغرافیایی این کشور داشته است. عراق از ابتدای تأسیس با مشکلات جغرافیایی روبرو بوده است که مانعی برای پیشرفت این کشور بر اساس دوستی و تفاهم با کشور های مجاور محسوب می شد . ﮔﻔتنی است تغییرات جدید سیاسی ﻋﺮاق به میزان بسیار زیادی تحت تاثیر ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺎﻳﺪار داﺧﻠﻲ است ﻛﻪ ﻋﺪم تشکیل ﻣﻠﺖ – دوﻟﺖ، مشکلات ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻜﻲ، عدم پیشرفت اﻗﺘﺼﺎدی و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ و وابستگی شدید به هنجار های ﻣﺸﺘﺮک ﻋﺮﺑﻲ، ازجمله موارد اﺻﻠﻲ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ. در نتیجه گیری کلی می توان گفت که نظام سیاسی و امنیتی عراق با وجود بافت اجتماعی متفاوت و شکل بندی پراکنده، دارای ابعاد و جوانب مختلفی است. بر اساس مدل جغرافیای هاگت عراق 8 از 12 منبع مهم جغرافیایی تنش زا را داراست بنابر این به میزان زیادی آمادگی بروز تنش های جغرافیایی و در نتیجه ، امنیت و ثبات در منطقه خلیج فارس را متأثر می سازد.