محمد منصوری مقدم

سقوط سلسله صفویه سبب بی ثباتی و ناامنی در صحنه سیاست داخلی ایران و هجوم بیگانگان به مرزهای سرزمینی ایران گردید. روی کارآمدن افاغنه، مداخلات غیرقانونی دولت های روسیه وعثمانی وناامنی در مرزهای دریایی ایران از نتایج این بی ثباتی بود. در این میان نادرشاه افشار با نظم بخشی به ارتش بی سر و سامان ایران، افغان ها را منکوب و قلمروهای از دست رفته را از چنگ بیگانگان آزاد کرد. تلاش های نادرشاه برای بیرون راندن بیگانگان از ایران منجر به وحدت سرزمینی و تشکیل یک دولت قوی در قرن دوازدهم هجری در ایران شد. یکی از دلایل موفقیت نادر در نجات ایران و تثبیت حکومت، توجه به مؤلفه های تقویت کننده هویت ملی برای یکپارچه سازی وحدت سرزمینی بود. با توجه به اهمیت اقدامات نادرشاه در این مقطع تاریخی، فهم این مؤلفه ها ضروری به نظر می رسد. این پژوهش در پی آن است تا با رویکردی سازه انگارانه به بررسی مفهوم هویت و مؤلفه های آن در عصر نادرشاه بپردازد. نتایج این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای انجام شده، نشان می دهد که نادرشاه آگاهی ژَرفی نسبت به تاریخ، فرهنگ و مؤلفه های مهم هویت ساز ایرانی داشته و در طول دوران حکومتش، تلاش نموده به استناد این مؤلفه ها، استقلال و حفظ مرزهای سرزمینی ایران را تحقق بخشیده و با اتخاذ سیاست صلح جویانه و یا منازعه جویانه با همسایگان، نقش و جایگاه ایران را در ارتباط با کشورهای همسایه ارتقاء دهد.