محمد منصوری مقدم

گر چه جامعة ایران در دورة رضاشاه پهلوی شاهد رشد تشکیلات اداری، زیرساخت های آموزشی و بهداشتی و امنیت داخلی بود، با این حال شواهد موجود حاکی از تداوم مشکلات معیشتی گوناگون است. هدف پژوهش حاضر بررسی علل و زمینه های مشکلات معیشتی در آذربایجان طی سالهای 1309 تا 1312ش بر اساس گزارش های منتشر نشدة مدیران مدارس و رؤسای معارف آذربایجان خطاب به هیئت تفتیشیة مملکتی در بازة زمانی فوق است. پرسش این است که به رغم اصلاحات معطوف به نوسازی در زمینة اقتصادی، علت تداوم مشکلات معیشتی مردم در این دوره چه بود؟ به علت گستردگی جغرافیایی که مطالعه در مورد کل کشور را در چارچوب یک مقاله ناممکن می سازد این بررسی بر آذربایجان متمرکز است. روش مطالعه توصیفی تحلیلی و گردآوری داده ها با تکیه بر اسناد هیئت تفتیشیة مملکتی است. نتایج این بررسی حاکی از تأثیرات منفی عواملی همچون گرانی مایحتاج عمومی، دلالی، فشار مالیات و عوارض، قاچاق، و افول صنایع بومی بر معیشت مردم در این دوره است.