رضا روشن

زمینه: اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس وابستگی شدید به درآمدهای نفتی دارد و بیشتر درآمدهای دولت این کشورها از طریق درآمدهای نفتی تأمین می شود وجود وابستگی میان درآمدهای حاصل از نفت و رشد اقتصادی در کشورهای نفت خیز از موضوعات مورد بحث و گفتگو در بین اقتصاددانان است و مباحث نظری متفاوتی در این زمینه بیان شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای حاشیه خلیج فارس با تأکید بر کانال توسعه مالی می باشد. روش‏شناسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر شیوه انجام نیز توصیفی _تحلیلی بود. نمونه آماری در این مطالعه، 8 کشور صادرکننده نفت بود که در حاشیه خلیج فارس قرار دارند و شامل کشورهای ایران، قطر، کویت، عربستان سعودی،عمان، عراق، بحرین و امارات متحده عربی بود که بازه زمانی برای داده های تحقیق 2003 تا 2019 در نظر گرفته شد. همچنین برای بررسی تبیین رابطه درآمدهای نفتی و توسعه مالی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و تأثیر آن بر رشد اقتصادی آن کشورها و همچنین بررسی تأثیر درجه باز بودن تجارت بر رشد اقتصادی کشورهای مذکور از مدل رگرسیون پانل آستانه ای استفاده شد. یافته‏ها: در سطح اطمینان 99%، تأثیر درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی از طریق کانال توسعه مالی برای رژیم اول که میزان تعمیق مالی کمتر از حد آستانه است، مثبت و معنادار و برای رژیم دوم که وابستگی (کانال توسعه مالی) به درآمدهای نفتی بالاتر از حد آستانه باشد معنادار نیست. به طوری که قبل از رسیدن به آستانه، یک درصد در درآمدهای نفتی، رشد اقتصادی را 9.87 درصد افزایش می دهد. برای رژیم اول که در آن نسبت تعمیق مالی کمتر از 1.8980 درصد است افزایش یک درصد درآمد نفتی تاثیر مهمی بر رشد اقتصادی داشته است. متغیر بازبودن تجارت با رشد اقتصادی رابطه معنادار و مثبتی دارد به طوری که یک درصد افزایش در باز بودن تجارت، رشد اقتصادی را به میزان 23.091 درصد افزایش می دهد. متغیر سرمایه گذاری ناخالص با درنظرگرفتن مقدار آستانه، اثرات مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی در سطح معناداری 10% داشته است. متغیر مخارج مصرفی دولت با درنظرگرفتن مقدار آستانه، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی در سطح اطمینان 90% دارد. متغیر تورم با درنظرگرفتن سطح آستانه، اثرات معنادار و مثبت بر رشد اقتصادی در سطح اطمینان 90% داشته است. نتیجه‏گیری: درآمدها