رضا روشن

زمینه: امروزه رشد بهره‏وری کل عوامل تولید به‏خصوص افزایش سهم بهره‏وری نیروی کار و سرمایه در بهره‏وری کل عوامل تولید نقش بسیار بزرگی می‏تواند در رشد اقتصادی کشورها داشته باشد. برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران رشد اقتصادی 8 درصدی را طی دوره 5 ساله برنامه، با تاکید بر بهره وری عوامل تولید شامل نیروی کار، سرمایه، فناوری تولید و نقش‏های مدیریتی هدف‎گذاری کرده است، که میزان 2.8 درصد از این رشد اقتصادی 8 درصدی سهم بخش بهره وری می‏باشد. باتوجه به اهمیت صنعت پتروشیمی، این تحقیق تاثیر تغییرات نرخ ارز بر بهره‎وری کل عوامل بر بنگاه های منتخب این صنعت ایران را بررسی می‎کند. هدف: این مطالعه تاثیر تغییرات ویا نوسانات نرخ ارز بر بهره‏وری کل عوامل تولید در بنگاه‏های منتخب صنعت پتروشیمی را بررسی می‎کند. نتایج این تحقیق جهت سیاستگذاری بهینه برای برنامه‏های توسعه‏ای صنعت پتروشیمی موثر واقع خواهد شد. روش‏شناسی: این پژوهش از نوع توصیفی و کاربردی است و با استفاده از مدل های اقتصادسنجی هم‎انباشتگی و به کمک نرم افزار اقتصادسنجی ایویوز به استخراج ‎تغییرات نرخ ارز در اقتصاد ایران پرداخته، سپس با بکارگیری یک تابع به برآورد رابطه متغیرهای توضیحی (تغییرات نرخ ارز، سرمایه، هزینه نیروی کار و مدیریت، هزینه‎های انرژی، هزینه مواد مستقیم تولید و ارزش افزوده) با متغیر وابسته (بهره وری کل عوامل تولید صنعت پتروشیمی) پرداخته است. در این مطالعه، بررسی تاثیر تغییرات نرخ ارز بر بهره‎وری کل عوامل تولید 18 شرکت منتخب صنعت پتروشیمی ایران در بازه زمانی سال‏های 1396-1402محور کانونی پژوهش می‎باشد. یافته‏ها: بر اساس نتایج این تحقیق، تغییرات نرخ تاثیر منفی در بلندمدت بر بهره‎وری کل عوامل داشته‎است. عامل انباشت سرمایه، نیز در بنگاه‎های منتخب صنعت پتروشیمی ‎ نیز در بلندمدت رابطه منفی با TFP داشته است. اما عوامل نیروی کار و مدیریت، هزینه‎های انرژی و هزینه مواد اولیه(خوراک پتروشیمی) رابطه مثبت با بهره‎وری کل عوامل در بنگاه های منتخب داشته اند. نتیجه‏گیری: سال‎‏های اخیر اقتصاد ایران با تحریم‏های ظالمانه اقتصادی مواجه بوده، بنابراین محدودیت‎های خارجی و مشکلات ساختاری اقتصاد کلان می‎تواند محرک، تغییرات نرخ ارز باشد. براساس این پژوهش، در بلندمدت تغییرات نرخ ارز تاثیر منفی بر روی صنعت پتروشیمی دارد. بنابراین سیاستگذاران