یوسف دهقانی

زمینه: کودکان دارای اختلال کم توجهی/بیش فعالی در کارکردهای اجرایی همچون توجه، سازماندهی و برنامه ریزی با مشکلاتی مواجه هستند که به منظور بهبود آن به برنامه های آموزشی و درمانی نیاز دارند. از میان روش هایی که بدین منظور طراحی شده اند، توانبخشی شناختی روش آموزشی نوینی است که در درمان اختلالات مختلف به کار گرفته شده و نتایج قابل قبولی داشته است. هدف و روش: هدف این مطالعه شناخت اثربخشی آموزش توانبخشی شناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان با اختلال کم توجهی/بیش فعالی است. طرح این پژوهش از مدل شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش با دوره پیگیری دوماهه می باشد. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دچار اختلال کم توجهی/بیش فعال که به مرکز مشاوره آموزش وپرورش شهر بوشهر مراجعه نموده اند که از این جامعه به روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر در دو گروه گواه و آزمایش (هرکدام 15 نفر) گمارده شدند. ابزارهای تحقیق حاضر شامل آزمون برج لندن (1982)، آزمون استروپ (1935)، پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4) (1994) بود. در تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر حاکی از آن است که آموزش توانبخشی شناختی موجب بهبود توجه، سازماندهی و برنامه ریزی دانش آموزان با اختلال کم توجهی/بیش فعالی در پس آزمون و پیگیری گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است. ابتدا با استفاده از تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون بین دو گروه آزمایش و گواه با هم مقایسه شدند و نتایج نشان دهنده این است که بین این دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نیز نشان داد که در اجرای پیگیری بعد از دو ماه تفاوت بین دو گروه همچنان ملموس و زیاد بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تأثیر آموزش توانبخشی شناختی بر توجه، سازماندهی و برنامه ریزی دانش آموزان با اختلال کم توجهی/بیش فعالی با گذشت دو ماه از اجرای مداخله همچنان پایدار است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج تحقیق، آموزش توانبخشی شناختی یک رویکرد درمانی مؤثر برای افزایش بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان با اختلال کم توجهی/بیش فعالی هست؛ و این درمان در طول زمان اثربخشی خود را نیز حفظ می کند.