مشخصات پژوهش

عنوان	تداوم و تحول راه های تجاری کرانه ها به پس کرانه های خلیج فارس از 1722 تا 1896 میلادی
نوع پژوهش	پایان‌نامه
کلیدواژه‌ها	خلیج فارس، زندیه، افشاریه، قاجاریه، راههای مواصلاتی.
چکیده	خلیج فارس به عنوان دروازه تجارت دریایی ایران در طول تاریخ، از دوره صفویه وجهی متمایز به خود گرفت. چه، از همین دوره به شکلی جدی پای قدرت های اروپایی به این منطقه باز شد تا تجارت این منطقه وارد دوره ای جدید شود. با سقوط این سلسله اختلالی همه جانبه در ایران ایجاد شد که خلیج فارس نیز از آن بی بهره نماند. کشمکش های پس از سقوط صفویه تا استقرار حکومت زند در یکی از مراکز سیاسی نزدیک به خلیج فارس، احتمالا اثر زیادی بر تجارت خلیج فارس گذاشت. این مساله احتمالا با سقوط زندیه و بر آمدن قاجاریه صورتی متمایز به خود گرفت. بر این مبنا این پژوهش در پی آن است تا تحولات راه های تجاری منتهی به خلیج فارس از نقطه بحرانی سقوط صفویه تا پایان عصر ناصری، عوامل و پیامدهای آن را بررسی نماید. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و با تحلیل منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بندرعباس، کنگ و لنگه که تا پایان عصر صفوی مهم ترین بنادر ارتباطی با داخل ایران از طریق لار-شیراز و کرمان-شیراز بودند، با سقوط صفویه دچار تزلزل در جایگاه خود شدند. این مساله که ناشی از یورش افاغنه، آشفتگی های مربوط به ساقط کردن آنها توسط نادر و شورش های حکام محلی تا دوره زندیه بود به تدریج جای خود را به بندر بوشهر و بنادر نزدیک به آن دادند. بوشهر که در دوره نادر رشد خود را آغاز کرده بود نه در تیررس افاغنه قرارگرفت و نه چندان درگیر ناامنی های محلی شد. به همین خاطر در رقابت با بندر ریگ در جوار خود و بندرعباس که اکنون موقعیت خود را از دست داده بود، توانست به بندر نخست ایران بدل شود تا بدین طریق راه ارتباطی از خلیج فارس به داخل ایران نیز تغییرکند. با این حال تا اوایل دوره زندیه هنوز مسیر ارتباطی بندرعباس-لار حداقلی از رونق را داشت و از همین دوران و به تدریج جای خود را به مسیر بوشهر-کازرون داد.
پژوهشگران	سید محمد مهدی موسوی (دانشجو)، محمدرضا قلی زاده (استاد راهنما اول)، حسن الهیاری (استاد مشاور)
تاریخ انجام	1404-04-02