مشخصات پژوهش

عنوان	پیشینه تاریخی تعاملات کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس
نوع پژوهش	مقالات در همایش ها
کلیدواژه‌ها	کرانه های خلیج فارس، دوره های تاریخی، هویت ایرانی، قدرت های فرامنطقه ای
چکیده	پیدایش خلیج فارس به حدود 17000 سال پیش بر می گردد که نخستین شواهد دال بر استقرار انسان در حدود 8 هزار سال پیش می باشد. نخستین مدارک نوشتاری نیز در حدود 4 هزار سال پیش کشف گردیده اند. مرور و بررسی زمینه های تاریخی و دوره های متعدد شکل گیری تدریجی تمدن در آبراه خلیج فارس موید این است که در ابتدا دریایی داخلی ایران بوده و سپس آبراهی بین المللی شده است. دوره هخامنشی شاهد حضور اقوامی از منطقه خلیج فارس در سپاه خشایارشاه و داریوش اول می باشد. آثاری نیز در تخت جمشید موید این نظر است. از دوره اشکانیان آثاری هلنی وجود دارد و مقامی رسمی بعنوان "بزرگ تازیان" به نمایندگی اعمال حکومت می نموده است. این شرایط در دوره ساسانیان نیز تداوم می یابد و شاهد آثار مزدکی در حجاز و یمن هستیم. بندر سیراف در بوشهر نمایانگر اوج شکوفائی حاکمیت و تسلط ایران بر آبراه خلیج فارس بوده است. این ارتباطات تا هند و افریقای شرقی گسترش یافت. بدین لحاظ به استناد آثار برجامانده و اسناد، نقش محوری ایران در طول تاریخ منطقه، ابعاد فرهنگی و زبانی نفوذ ایران و مدیریت نظام تجاری حاکم در این منطقه را علی رغم تغییر حکومت ها می توان مشاهده نمود. هویت ایرانی و اعمال قدرت مستقیم یا به نمایندگی و تجارت با مناطق فراسرزمینی همه شاخص هائی برای نفوذ و تسلط حاکمیت فارسی در منطقه خلیج فارس بوده است. عوال اصلی وحدت بخش در آن برهه را می توان فرهنگ دریائی مشترک، غلبه ارتباطات درونی، هویت جغرافیائی متمایز، تجارت کاروانی و نظام به هم پیوسته دریایی-روستائی کشاورزی دانست. از سوی دیگر بردباری دینی، دوزبانگی، آمیختگی و همزیستی و نهایتا فرهنگ مشترک غذائی و پوشش و معماری و زبان تاثیرات شگرفی در همزیستی مسالمت این منطقه داشته است. به تدریج با نفوذ قدرت های فرامنطقه ای، هژمونی ایران آسیب دیده و شکاف های هویتی در کرانه های خلیج فارس برجسته شدند و بردباری و همزیستی به تعارض و رقابت تبدیل شد. برای احیای نقش تمدنی ایران لازم است که عناصر وحدت بخش دیرینه که سازنده تمدنی ما در همسایگی خلیج فارس بوده اند احیا و تقویت شوند و سازوکارهای تعاملی نهادینه گردند.
پژوهشگران	علی رسولی (نفر اول)